Hulp bij dyslexie

Dyslexie, je hoort er vaak van op scholen bij kinderen. De een heeft er veel meer last van dan de ander. Op school worden deze kinderen met toetsen bijvoorbeeld vaak geholpen door meer tijd te krijgen dan de rest. Maar wat is dyslexie precies? Wat zijn de oorzaken? En wat kun je doen om je kind te helpen hier vanaf te komen?

Wat is dyslexie?

Veel mensen vinden lezen of spellen wel eens lastig. Maar als je dyslexie hebt, blijf je hardnekkige moeilijkheden hebben met lezen en/of spellen, ondanks extra begeleiding. Er is sprake van dyslexie als de moeite met lezen en/of spellen niet verklaard kan worden door iets anders, wat het vlot technisch kunnen lezen belemmert. Mensen met dyslexie kunnen wel (leren) lezen, maar blijven vaak trager lezen en bovendien kost het ze meer moeite en energie dan iemand zonder dyslexie, en dit kan ten koste gaan van het leesbegrip.

Wat is de oorzaak van dyslexie?

Wat de oorzaak van dyslexie precies is, is niet duidelijk. Wel is het duidelijk dat de hersenen een grote rol spelen. Het lijkt erop dat het ‘weggetje’ tussen twee hersengebieden niet goed is ontwikkeld: de plek waar de klank (wat je hoort) aan het teken (hoe je het schrijft) wordt gekoppeld. Waar het bij mensen zonder dyslexie een soort snelweg is (je hoort een klank en je weet direct welk teken erbij hoort, en andersom) is het bij mensen met dyslexie eerder als een zandweggetje. De koppeling wordt wel gemaakt, maar het gaat minder vloeiend en vlot. De klanktekenkoppeling wordt minder goed door de hersenen verwerkt, waardoor het ook minder goed kan worden onthouden. Hierdoor is het voor mensen met dyslexie soms net zo moeilijk om voor de eerste keer een bepaald woord te lezen, als voor de tweede of derde keer verderop in een zin of een alinea.

Ook wordt er door onderzoekers gesteld dat dyslexie een erfelijke factor heeft. Een kind dat één ouder heeft met dyslexie, heeft 40 tot 50% kans ook dyslexie te krijgen. Bij twee dyslectische ouders is de kans zelfs rond de 80%.

Kenmerken van dyslexie

Dyslexie kan verschillende aspecten te herkennen zijn. Ga dit dan ook goed na bij jouw kind om te zien of hij/zij hier hulp bij nodig heeft. Aan de volgende punten is dyslexie te herkennen:

• Het omdraaien van letters (b als een d lezen/schrijven)
• Het verwisselen van letters in een woord (straat ipv staart lezen/schrijven)
• Een verkeerde klank bij een teken lezen (luis ipv leus lezen/schrijven)
• Woorden fonetisch opschrijven (een woord schrijven zoals je het hoort: baagaasje in plaats van bagage)
• Een laag leestempo
• Een radende of juist een spellende leesstrategie
• Moeite met het automatiseren (bijvoorbeeld van de tafels, klokkijken, maanden van het jaar)

Behandeling van dyslexie

Dyslexie wordt gekenmerkt door de ernst en de hardnekkigheid waarmee het gepaard gaat. De problemen of moeilijkheden gaan niet over. Wel kan een kind door gerichte begeleiding, beter worden in lezen en spellen. Bijvoorbeeld door het gericht aanleren van spellingregels (waarom wordt er een -cht geschreven in het woordje ‘nacht?’) en het versterken van woordbeelden kunnen ertoe leiden dat een kind toch voldoende kan lezen en spellen.

Leerlingen bij wie dyslexie is vastgesteld of bij wie er een vermoeden bestaat, kan bij D-dact worden begeleid. De leerlingen waarbij het vermoeden van dyslexie bestaat, komen in aanmerking voor een onderzoek naar dyslexie vanuit school als er aan een aantal criteria wordt voldaan. Zo moet een leerling op de technisch leestoetsen een aantal keer de laagste score behalen en moet er vanuit school extra begeleiding op het gebied van technisch lezen zijn aangeboden. Komt er uit het dyslexie onderzoek de diagnose Ernstige Dyslexie (ED)? Dan komt de leerling in aanmerking voor het vergoede behandeltraject.

Wat als mijn kind niet slecht genoeg scoort?

Wanneer een leerling net ‘te goed’ scoort en daarom niet in aanmerking komt voor een dyslexieonderzoek vanuit school, kunnen ouders ervoor kiezen om, particulier, een dyslexieonderzoek te laten afnemen door een kinderpsycholoog. Ook voordat er particulier een dyslexie diagnose kan worden gesteld, is het van belang dat er aan de criteria van ernst en hardnekkigheid wordt voldaan. Dat wil zeggen, een kind behoort bij de groep zwakste lezers, ondanks intensieve begeleiding. Dit voortraject van begeleiding in de vorm van remedial teaching kan D-dact bieden.

Er wordt voorafgaand aan de remedial teaching een kort, didactisch onderzoek gedaan als nulmeting. Hierdoor weten wij waar de hiaten liggen als het gaat om spelling en wat het leesniveau is van de leerling als het gaat om technisch lezen. Vervolgens krijgt de leerling iedere week individuele begeleiding, specifiek op de moeilijkheden die deze leerling ervaart. Zo wordt er op basis van de nulmeting een handelingsplan gemaakt en wordt er met spelling bijvoorbeeld iedere week een spellingregel behandeld.

Leerlingen die het vergoede traject van dyslexiebehandelingen al heeft doorlopen zijn ook welkom bij D-dact. Tijdens de remedial teaching zullen de geleerde spellingregels herhaald worden en verder uitgebouwd worden met nieuwe spellingsregels. Ook kan hiernaast bijvoorbeeld aandacht worden besteed aan werkwoordspelling, wat vaak geen onderdeel is van het dyslexie behandeltraject.

Bijkomende problemen

Het komt vaak voor dat leerlingen met dyslexie last van hebben van een laag zelfbeeld, faalangst of een verminderd zelfvertrouwen. Ze hebben meer moeite met de talige vakken op school, en soms ook met rekenen, hebben meer tijd nodig en maken alsnog vaak meer fouten dan hun klasgenoten. Deze leerlingen zijn dan ook vaak vermoeid na school. Ook kan het ervoor zorgen dat leerlingen met dyslexie zichzelf dom vinden. Dit terwijl vaak andere gebieden bij deze leerlingen, zoals creativiteit en intuïtie, extra goed ontwikkeld zijn. Het helpt leerlingen om ze te laten inzien waar ze juist goed in zijn. Naast het vergroten van de spelling- en leesvaardigheden besteden wij aandacht aan het omgaan met dyslexie, zowel praktisch als emotioneel.